Lekcja 9

Temat: Konflikty i sposoby ich rozwiązywania

„Słownik Synonimów" definiuje konflikt jako spór, niezgodę, nieporozumienia, niesnaski, waśnie, sprzeczności, kontrowersję poglądów bądź interesów, tarcia, zatarg, ostrą wymianę zdań, awanturę, spięcie, zgrzyt, ferment, kłócenie się, napięte stosunki. Z konfliktami stykamy się  stale  -  w  domu,  w pracy, na ulicy, w sklepie czy urzędzie. 

Konflikt może mieć formę werbalną (kłótnia, elementy rozprawy sądowej i kompanii wyborczej) lub może prowadzić do użycia przemocy (bójka , wojna). Przyczyny konfliktów są złożone.

Do najczęściej spotykanych przyczyn konfliktów zalicza się :

• nieprawidłową strukturę grupy (źle przydzielone role, walka o przywództwo, spory kompetencyjne);
• źle funkcjonujący system komunikacji (nieporozumienia wynikające z braku dostatecznej informacji, zły przepływ  informacji  pomiędzy  ośrodkami  decyzyjnymi a  wykonawczymi w grupie, np. niezrozumiałe polecenia, spóźnione sprawozdania)
•  różnice kulturowe (np. odmienne zainteresowania)
• sprzeczne wartości ( konflikty światopoglądowe, konflikty postaw, np. część członków grupy prezentuje postawy agresywne , a część asertywne)
• sprzeczne cele (np. część klasy chce jechać na wycieczkę w góry, a część nad morze) różnice ekonomiczne (niesprawiedliwy podział wytworzonych dóbr)

Konflikty przyczyniają się do zmian - ukazuje on słabe strony, skłania do modyfikacji postępowania.

Konflikt sprzyja lepszemu poznaniu siebie -  konfrontacja ze stanowiskami i interesami innych osób skłania, aby się nad nimi poważnie zastanowić. Sytuacje konfliktowe to także dobra okazja, by sprawdzić swoje umiejętności, czy też ujawniają się np. problemy z kontrolowaniem własnych emocji.

Konflikty stanowią okazje do poznania innych osób - zaobserwować jakimi motywami się kierują. Sytuacje konfliktowe stwarzają okazję do zauważania cech, które trudno dostrzec na co dzień.

Konflikty mogą przyczynić się do poprawy kontaktów w zespole -  czynią  bardziej wyrazistymi  podobieństwa  i  różnice  między  ludźmi.  Pomyślne  jego  rozwiązanie  daje  ludziom poczucie  siły  i kompetencje, a wspólne doświadczenia pogłębiają wzajemne więzi.

Dwa pojęcia afiliacja i asertywność pomagają określić sposób zachowania w sytuacjach konfliktowych.

Afiliacja - to obiektywna istniejąca w ludziach potrzeba otrzymywania od innych przejawów sympatii, zrozumienia, pomocy oraz okazywania im tego samego.

Asertywność - polega  na  otwartym,  bezpośrednim  i  stanowczym  wyrażaniu  swoich  dążeń, pragnień i przekonań  w  stosunku  do  innych  osób,   oraz   pozwalaniu   im   na   to  samo.  Osoby  o wysokim poziomie asertywności, skoncentrowane są na sobie - poświęcają sporo uwagi, aby zaznaczyć swoje stanowisko i wyrazić swoje dążenia.

Uwzględniając wspomniane cechy można wyróżnić  style postępowania w sytuacjach konfliktowych:

1. Ignorowanie – technika polegająca  na  pomijaniu  milczeniem  problemu.  Ma  swoje źródła w przekonaniu, ze brak decyzji wywoła mniejszy konflikt niż odrzucenie żądań.
2. Odwlekanie – sposób polegający na odroczeniu działania
3. Pokojowe współistnienie – obie strony konfliktu udają, ze konflikt nie istnieje, podkreślają wspólnotę, ignorują przyczyny sporu.
4. Deprecjonowanie – to umowne pozbawienie wartości przeciwnika w konflikcie.
5. Reorientacja – obarczenie odpowiedzialnością za przyczyny konfliktu innych jednostek bądź grup (najczęściej mniejszościowy, słabszych).
6. Separacja – usuniecie strony konfliktu z dotychczasowej przestrzeni życiowej.
7. Kompromis – przy stosowaniu tej strategii zakłada się, ze obie strony dojdą do porozumienia, jeśli każda zadowoli się osiągnięciem częściowego spełnienia swych żądań.
8. Walka – w strategii rozwiązywania konfliktu poprzez walkę bardzo często chodzi o to, aby zostać „pobitym”.
9. Arbitraż - ma zastosowanie w  tzw.  przypadkach  beznadziejnych,  kiedy  to  wydaje  się, że o żadnym sensownym rozwiązaniu  nie   ma   co   marzyć,   czasami   warto   wtedy  skorzystać z pomocy ekspertów lub osób bezstronnych, z których zdaniem liczyć się będą obie strony. 
10. Negocjacje - oznacza rozmowę, mającą na celu uzgodnienie wspólnego stanowiska w danej sprawie. Negocjacje są metodą postępowania przydatną w takich sytuacjach, gdy występuje częściowa niezgodność interesów, nie są one całkowicie przeciwstawne. sytuacje takie są częste, ponieważ, powodzenie naszych spraw zależy w dużym stopniu od tego, jak zachowują się inni - żyjemy w układach współzależności interesów.

 Sposoby rozwiązywania konfliktów przez osoby trzecie:            

1. MEDIACJE- metoda rozwiązywania sporów, w której neutralna i bezstronna osoba trzecia pomaga stronom we wzajemnej komunikacji.
2. ADMONICJA- polega  na  podejmowaniu  przez  przełożonego, aktywnie nie uczestniczącego w rozwiązywaniu konfliktu, prób pośredniego nacisku na zwaśnione strony, by spór jak najszybciej rozwiązały
3. KONCYLIACJA- polega  na  tym,  ze  powołuje  się  specjalna  komisję,  która  bada sytuacje i wysuwa konkretne propozycje, nie mające charakteru wiążących zaleceń.
4. MODERACJA- ma zastosowanie głównie wtedy, gdy stosunki miedzy stronami nacechowane są silnymi, negatywnymi emocjami.
5. ARBITRAŻ- odwołanie się do zwierzchnika, sądu, albo autorytetu aby rozstrzygnął spór
6. MED. – ARB- polega na łączeniu mediacji i arbitrażu.
7. INKWIZYCJA- inkwizytor sam decyduje o sposobie, jakim strony będą rozwiązywały spór.

Sposoby rozwiązywania konfliktów grupowych

Każdy konflikt w grupie można rozwiązać ku zadowoleniu wszystkich stron. Stosuje się przy tym negocjacje i mediacje. Można się również odwołać do bezstronnego arbitra. Warunkiem zażegnania sporu jest dobra wola wszystkich zainteresowanych.